Blog'a giriş yapacağım bu ilk yazının konusu Sondurak Design Studio'nun da çalışma alanı olan başlıktaki gibi sektörde birden fazla isimle anılan Nakliye Konteyneri Mimarisi. İngilizce'de karşımıza Cargotecture / Arkitainer / Shipping Container Design gibi isimlerle çıkıyor. Muhtemel başka isimlendirmeleri de vardır. Öncelikle işe ismini veren konteyner'in ne olduğuna bakalım
Nakliye Konteyneri / ISO Shipping Container
Ticari ürün ve eşyaların güvenli şekilde taşınmasını sağlayan, uluslararası standartlara göre yapılmış (ISO) "cor-ten" çelik kutulara nakliye konteyneri / shipping container diyoruz. Modern kargo taşımacılığının mucidi diyebileceğimiz insan, girişimci bir Amerikalı; Malcom Mclean. Onun girişimleriyle günümüzde geçerli olan standartlar sayesinde, konteyner'leri olağanüstü koşullara dayanaklı, sağlam, güvenli, sızdırmaz, yangın korunumlu bir şekilde deniz yoluyla gemilerde, kara yoluyla kamyonlarda ve raylı sistemle trenlerde görmekteyiz.
ISO Konteyner Tipleri ve Ölçüleri
Belirlenmiş standartlar çerçevesinde farklı uzunluk ve yüksekliklerde imal edilen nakliye konteynerlerinin en sık karşımıza çıkan tipleri;
20'DC
40'DC
40'HC (High Cube)
45'HC (High Cube)
olanlar. Ölçü birimi olarak "foot" kullanılıyor ama ben 'metrik' devam edeceğim. Bu 4 farklı boyuttaki konteyner'in genişliği hepsinde 2,438 mt (8ft). Türlerine göre ölçüleri ise aşağıdaki tabloda derli toplu görmek mümkün;
Kullanım Ömrünü Tamamlamış ISO Konteynerler
Cargotecture'ı keşfetme maceram, artık ihtiyaçlara cevap veremeyen, eskimiş yazlığımızın yerine geleneksel inşaat yöntemlerine alternatif olarak neler yapılabilir düşüncesiyle başladı. Mevcut bina yıkıldıktan sonra saha dışında, uygun bir maliyetle üretilen yapı hızlıca araziye yerleşmeliydi Konteyner'lerle yapılan işler dikkatimi çekmeye başladıktan sonra araştırmalarım sırasında dünyanın dört bir yanındaki limanlarda boş ve kullanım ömrünü tamamlamış / atıl nakliye konteyner'i sayısının yaklaşık 300 milyon civarında olduğunu öğrendim. Bu şu demek; tüm bu bahsettiğim konteyner'leri uç uca eklersek dünyanın çevresini 2 kereden fazla turlayabiliyoruz. Şu an uluslararası taşımacılıkta kullanılan konteyner sayısı yaklaşık 18 milyon adet. Rakamlar değişkenlik gösterebilir ama bir fikir vermek için yeterli sanırım.
"Neden bu kadar kullanılmayan konteyner var ve limanlarda birikiyor" diye bir soru geliyor insanın aklına ister istemez. Cevap; maliyet! Bir ülkenin nakliye görevini tamamlamış olan konteynerleri boş olarak, geldiği ülkeye geri göndermesi, yenisini satın almaktan daha pahalı. Olumsuz görünen bu durum tasarımlarında konteyner kullananlar için bir avantaja dönüşüyor çünkü konteynerler dünyanın her yerindeki limanlarda veya lojistik firmalarının depolarında ulaşılır hale geliyor.
Konteyner Mimarlığı / Cargotecture
Sadece bu konuya odaklanıp ülkemizde ve dünyada konteyner kullanılarak tamamlanan projeler aramaya , buldukça incelemeye, teknik detaylarına bakmaya başladım. Genelde iyi tasarlanmış olmaktan uzak, sadece kapı pencere boşluğu açılmış örnekler karşıma çıkıyordu.
Moraller bozulmaya başladığı anda karşıma insanlığın Cargotecture'da -bana göre- geldiği son nokta çıktı; İrlanda'da, yukarıdaki imajda balkondan bize bakan Patrick Bradley'in kendi kullanımı için yaptığı Grillagh Water House. Evin, konteyner'in satın alımından bitimine kadar tüm yapım hikayesi "Grand Designs" belgeseli ile de kayda geçirilmiş, ilgilenenler için çok bilgilendirici ve ilham verici.
Kullanım ömrünü tamamlamış konteyner'lara tasarım olarak bu seviyede işlev kazandırılması beni heyecanlandırmıştı. İleri dönüşüm / upcycling kavramı da tam burada devreye girdi. "Yaratıcı yeniden kullanım" olarak da tanımlayabileceğimiz bu kavramı Yeşilodak; yan ürünleri, atık malzemeleri, kullanışsız veya istenmeyen ürünleri, daha iyi kalitede veya daha iyi çevre değeri için yeni malzemeler veya ürünler haline getirme işlemi olarak tanımlamış. Dünyanın kaynaklarını tüketip, iklim normallerine insan eli müdahalesinin etkilerini gördükçe önümüze daha fazla çıkan bu kavram ve diğerlerini sık sık işlemeye çalışacağım.
Sonuç
Alternatif inşaat yöntemlerine olan merakım "elimizde olanlarla ne yapabiliriz" den hareket eden ileri dönüşüm / upcycling konusunun çekiciliği, getirdiği zorluk ve bilinmezliklerle beraber problemi çözebilmenin getirdiği his "neden konteyner mimarisi" sorusuna ilk başta verdiğim cevaplar. Liste uzatılabilir, avantajları ve dezavantajları anlatılabilir ama onlar da başka bir yazının konusu olsun..
Comments