Bu yazıda sağladığı avantajlarla, önümüze çıkardığı zorluklarla Konteyner Mimarisinin artılarını ve eksilerini masaya yatıracağız
Üretim
İlk yazıda, geleneksel inşaat yöntemlerinin dışında, hızlı ve uygun maliyetli yapı üretimi ile ilgili alternatifleri araştırırken yolumun konteyner mimarisi / cargotecture ile kesiştiğinden bahsetmiştim. Bu öncelikler konteyner mimarisinin de akla ilk gelen avantajlarını oluşturuyor. Fabrika veya atölye ortamında yapılan modüler üretim, bizi hava koşullarından bağımsız kılarak geleneksel inşaat üretiminde yaşanan gecikmelerin önüne geçiriyor. Kazanılan veya diğer bir ifadeyle kaybedilmeyen zaman, maliyetlerin aşağı çekilmesine olanak veriyor. Atölye ortamının bir avantajı da yapının imalat kalitesini en üst seviyede tutmaya imkan sağlaması.
Yapısal Avantajlar
Nakliye konteynerleri Cor-Ten çelik malzemenin verdiği sağlamlık yanında su geçirimsiz oluşları, yangın dayanımları, böcek/haşereye karşı alınmış tedbirleri ile kargoların güvenli bir şekilde seyahat etmelerini sağlar. Tüm bu olumlu yapısal özellikler onların güvenilir bir yaşam alanına dönüşmesine katkı sağlar. Özellikle deprem / afet bölgelerinde geçici veya kalıcı konut üretimi için ideal bir seçenektir.
Sürdürülebilirlik*
Konteyner mimarisi / Cargotecture literatürünü taradığımızda sürdürülebilirlik kavramı da beraberinde gelir. Peki sürdürülebilirlik nedir ya da sürdürülebilir yapının tanımı nasıl yapılır? Sürdürülebilir yapı;
binanın ve alt yapısının planlanması, tasarlanması ve inşaası
hammaddelerin elde edilip yararlı hale getirilmesi
yıkım ve sonucunda açığa çıkan atıkların yönetimi
gibi kapsamlı bir inşaat döngüsünün uygulanmasıyla sağlanır. İnsan sağlığına ve çevreye vermiş olduğu olumsuz etkiler azaltılarak enerji, su ve malzemenin etkin olarak kullanımına olanak sağlayan bir tasarım sonucu ortaya çıkan üründür. Şöyle bir okuyunca en çevreci ve sürdürülebilir olanın hiç yapmamak olduğu ortaya çıkıyor sanki. Maalesef öyle bir dünyada yaşamıyoruz ama daha iyiye doğru evrilebiliriz.
Sürdürülebilir yapı tasarımına yönelik önerileri konteyner mimarisi / cargotecture yapım yöntemleriyle karşılaştırmalı incelediğimizde karnesinin hiç de fena olmadığını söyleyebilirim. Aşağıdaki tabloda, konteyner mimarlığının sürdürülebilir yapı tasarımı için yapılan önerilerden hangilerini karşıladığını görelim;
Sürdürülebilir Yapı Tasarımı Önerileri | Konteyner Mimarlığı / Cargotecture |
|---|---|
Çevrenin korunumu için yapısal güvenilirliğinden emin olunan mevcut yapıların işlevleri değiştirilerek yeniden kullanımı sağlanmalıdır | Atıl nakliye konteynerlerinin işlevi, ileri dönüşüm / upcycle bağlamında değiştirilerek yeniden kullanılır |
Sürdürülebilir tasarım ilkeleri gereği minimum enerji harcanması ve kaynak tüketimi göz önüne alınmalıdır | İmalat süresinin klasik inşaat yöntemlerine göre kısa olması daha az enerji sarfiyatı sağlar |
Tasarımlarda geri dönüştürülmüş ve/veya geri dönüşüme uygun, dayanıklı ve az bakım gerektiren malzemeler tercih edilmeli, malzemelerin ekolojik etkilerinin azaltılması hedeflenmelidir. | Cargotecture / Konteyner Mimarlığı konteynerlerin ileri dönüşümü ilkesine dayanır |
Depremin etkili olduğu bölgelerde taşıyıcı sistem ağırlığı hafif olan yapım sistemi tercih edilmelidir. Yapının üst ağırlığına bağlı olarak temel kalınlığı, hammadde tüketimi ve hafriyat miktarı artmaktadır | Nakliye konteynerleri ile yapılan imalat tamamen çelik yapısı ve hafifliğiyle deprem / afet bölgeleri için ideal bir çözümdür. B.A. ayaklar ile zemine minimum müdahale edilir. |
Çeliğin birim fiyatı diğer ürünlere göre daha yüksek olduğundan maliyeti en yüksek yapım sistemidir; ancak diğer yapım sistemlerine göre daha kısa sürede üretilebilmektedir ve birim dayanımlarına oranla maliyetleri en uygun yapı malzemesi olduğu görülmektedir | Kullanım ömrünü tamamlamış ikinci el Cor-Ten çelik konteynerler fiyat avantajı sağladıkları için maliyeti düşürürler. Kısa sürede yapılacak imalat da maliyete yansıyacaktır |
Yapısal / Operasyonel Dezavantajlar
İleri dönüşüm için kulanım ömrünü tamamlamış / ikinci el konteyner seçerken hasar almamış olmasına dikkat etmemiz gerekiyor. Ne kadar sağlam olsalar da yolculuk ve/veya yükleme esnasında alınan darbeler, yaşanan kazalar tamiri mümkün olmayan sonuçlar doğurabilir.
Nakliye konteynerleri üretim mantıkları gereği köşe noktalarında çok sağlam, yanlarda ve tavanda zayıftır. Köşe noktalarından üst üste koymak dışında yapılan yerleşimler için güçlendirme gerekebilir. Tasarım, bu ilke göz önüne alınarak yapılmalıdır.
Konteynerler Cor-Ten çelik yapıları nedeniyle ısı geçirgenliği yüksek ürünlerdir. İç mekanda yaşam konforu sağlamak için iyi bir yalıtım sistemine sahip olması gerekir. Seçilen yalıtım yöntemi maliyeti etkiler.
Ayrıca iç yüzeyin zımparalanıp zehir salınımı yapmayan boya ile tekrar renklendirilmesi iç mekan kalitesini arttırır.
Konteyner zemininde, bitki zararlılarını uzak tutmak amacıyla; - %23 - 25 Bakır - %38 - 45 Krom - %30 - 37 Arsenik oranlarında kimyasal pestisitler içerir. Zemin plakasının değiştirilmesi mevcut riskleri ortadan kaldırır.
Konteynerlerin proje alanındaki yerleşimlerini yapabilmek için nakliye kamyonuna ve bir vinç'e (crane) ihtiyaç vardır. Arazi ve şantiye alanı bu makinaların çalışmasına, giriş-çıkışına elverişli olmalı, uygunluğu kontrol edilmelidir.
Sonuç olarak...
Nakliye konteynerleri mimari yapı elemanı olmak için değil kargo taşımak için üretilmişlerdir. Ama yukarıda sıralanan avantajlarından dolayı buna uygun hale getirmek mümkündür.
Klasik inşaat yöntemlerinden daha hızlı bir imalat amaçlıyorsak, bütçemiz sınırlı ve esnek değilse, gün geldiğinde yapıyı söküp başka bir yere taşımak istersek veya başka hacimler ekleyerek büyütmekse amacımız, depremle ilgili çekincelerimiz varsa ya da bambaşka bir sebep, nakliye konteyneri eli güçlü bir alternatif haline dönüşebilir.
Karar verilmesi gereken nokta projenin bağlamından uzaklaşmadan ihtiyaçlarımızı karşılayıp karşılamadığıdır.
* Sürdürülebilir Yapı ve Sürdürülebilir Mimarlık (insapedia.com) sitesindeki bilgilerden derlenmiştir
Faydalı bir yazı